zondag 27 januari 2013

De Vier van januari

De maand januari bestaat al sinds de vroeg-Romeinse tijd. Zijn naam komt van Janus, de Romeinse god van het begin en het einde, van het openen en sluiten. Hij wordt altijd met twee hoofden afgebeeld. Het ene kijkt naar het verleden, het andere naar de toekomst. Een betere god voor de eerste maand van het jaar kan er dus niet zijn.
Januari kan heel koud zijn met veel sneeuwval zoals de voorbije twee weken, maar toch gebeurt deze maand in de natuur al meer dan je denkt. Na de dooi komt het verborgen plantenleven namelijk heel snel tevoorschijn. Wie goed uitkijkt kan in januari al de eerste inheemse bloemen ontdekken.



De eerste is de Vroegeling, een heel klein eenjarig plantje dat bloeit vanaf januari tot in juni. Het groeit in de tuin, het park, de straat, de berm of greppel. Zolang de locatie maar zonnig, open, zanderig en relatief droog is.

Ook het gekende Madeliefje bloeit in januari. Het is een vaste plant die eigenlijk het hele jaar bloeit, maar nu valt ze extra op tussen alle afgestorven of slapende planten. Madeliefje betekent 'weideliefje'. Het woord made komt namelijk van het Germaanse 'mado' dat weiland betekent. Ook het Germaanse woord 'mada' dat gemaaide grond betekent is ermee verwant. Het Engelse 'meadow' stamt ook duidelijk van dit Germaans af.

Een andere typische januaribloeier is het Klein Kruiskruid. Het frisgroene blad en de gele bloemetjes vallen immers heel goed op in het grauwe winterlandschap. Ook de rest van het jaar blijft het eenjarig plantje bloeien. Wie een geel bloempje van dichtbij bekijkt zal zien dat het hier eigenlijk gaat om een bundel van fijne lintvormige bloempjes of buisbloempjes die verpakt zijn in een groen omwindsel. Prachtig om te zien! 

De vierde bloeier is Vogelmuur, een plantje dat iedereen waarschijnlijk kent van de moestuin. Het is een eenjarige plant die het hele jaar bloeit en die lange stengels kan maken tot zelfs 40 cm lang. De stengels groeien niet rechtop maar 'kruipen' over de grond. Zo bedekken ze dikwijls snel geschoffelde plekjes in de tuin want hun zaden kiemen heel gemakkelijk. Noem dit geen onkruid want hun kleine bloempjes zijn prachtig en de vogels vinden de blaadjes superlekker. Gooi maar eens een pol Vogelmuur bij de kippen. Je zal zien dat alles binnen de minuut wordt opgegeten. Ook voor mensen is het eetbaar, gezond en zelfs heel lekker in slaatjes, soepen en frisse dressings. Het wordt ook gebruikt in de kruidengeneeskunde bij jeuk en insectenbeten. De dooi is intussen ingetreden. Ideaal om te wandelen en te gaan zoeken naar de Vier van januari!

6 opmerkingen:

SuperMasj zei

Ik ga volgend week-end eens kijken in de tuin (op zoek naar madeliefjes), wist niet dat die nu al bloemden

De biodiverse tuinier zei

Dat doet me er aan denken dat ik eens moet proberen Vroegeling zaad op de oprit van mijn schoonouders te verzamelen. Want vreemd genoeg heb ik dat plantje bij ons nog niet ontdekt.

Toon zei

@Supermasj: ja, laat eens weten of je er vond in je tuin.
@BiodiverseTuinier: bij ons kwam het vorig jaar plots uit het niets in de moestuin en in een deel van het nieuwe gazon. Geen idee hoe het daar plots gekomen is. De vogels misschien?

Anoniem zei

Ja hoor, er staan ook madeliefjes in tuin hier

AnneTanne zei

Vroegeling is hier net als bij de biodiverse zijn schoonouders een 'oprit' plantje, dat ik letterlijk en figuurlijk met een vergrootglas moet gaan zoeken...
Op de parking van mijn werk daarentegen, daar staat het in alle plantenvakken...

Toon zei

AnneTanne, ik zou de komende dagen toch maar een tuinschupje meedoen naar je werk ;-)